Kas Yıkımından Kaçınmak Ve Egzersiz & Rhabdomyolysis (Preventing Muscle Breakdown)
Amerikan spor hekimliği üniversiteleri birliği ACSM bizlerin egzersiz sırasında dakika kalp atım frekansımızın , maksimal kalp dakika atımımızın % 60 ‘ı ile % 85 ‘i arasında ve 20 ile 60 dakika arasında antrenman yapmamızı ve haftada 3-5 kez yapabileceğimizi öngörür. Şayet yüksek performans sporcusu iseniz bu zorluk ,süre, sıklık ve antrenman tipi, spor bilimcileri tarafından dikkatle planlanmalı ki, kas yıkımı oluşmasın.
Rhabdomyolysis hayati tehlike yaratan bir aşırı egzersiz , sağlık sorunu oluşturabilir. Kas yıkımına ve kas ölümüne sebep olabilir. Bu tehlikeli kas hasarı olgusu aşırı antrenman yüklemeleri ile oluştuğu gibi , travma , toksik maddeler , ve hastalıklar neticesi oluşabilir. Rabdomiyoliz akut ve yaşamı tehdit edebilen bir sendromdur ve kas yapısının sistemik dolaşıma karışması akut böbrek hasarına neden olabilir. Crush sendromu, kas kompresyonları, epileptikus gibi nedenlerle gelişen iskelet kas yıkımları rabdomiyoliz oluşturabilir. Sendromlar çok aşırı egzersiz ve müsabakalardan sonra görülebilir , gelişebilir. Kaslarımız bütünlüğünü kaybettiğinde çözülüp parçalandığında Rhabdomyoltsis rahatsızlığı ortaya çıkar miyoglobin denen protein salınımı kana geçer…
Bunun neticesi olarak bazen kronik , kronik ağrılar, hareketlerin kısıtlanması , fonksiyon kaybı , uyuşukluk , kas gücümüzün sınırlanması gibi sorunlar ile karşılaşabiliriz. Tehlikeli sinyallerde alabilir, bir kaza anında çatlama, patlama gibi sesler duyabilirsiniz …
Kaslarınızda sakatlıklar başladığında , belirli şişme ve inflamasyon meydana gelebilir. Hastalar bazen bıçak batırılmış gibi ağrılardan şikayet ederler. Bu iltihaplı evreden sonra, kaslarımız, hemen arızalı (araba gibi oldu !…) bölgedeki uydu hücrelerin hemen onarım faaliyetine geçmesi ile kas fibrillerinin onarımı başlar.
En ciddi ve kötü komplikasyon akur renal yıkım, bozulmasıdır .Bu sendromu yaşayanların % 15-20 ‘sinde bu böbreğe ait sorunlar görülür, özellikle çok zorlu müsabakalara hazırlanan ABD’li body sporcularında bu oran çok yüksektir, özellikle çok ağır çalışan Koreli ,Japon ve Rus judocularda yüksek oranlar görülmektedir Who 2018. Erken teşhis, çabuk müdahale başarılı tedavi için çok önemlidir…
Şayet kardio ve ağırlık antrenmanlarını çok abartır, aşırıya kaçarsanız (Benim 18 Guinness rekorlarım sırasında çok abarttığım gibi “ mecburen !…”) ve bu sırada enerji depolarınızı yeteri kadar yüklemedinizse, antrenman veya Guinness rekorları sırasında kas dokusu yıkımı kaçınılmaz olacaktır ve ben bir çok kez yaşadım, sizler yaşamayın !…Uzmanlar, kas dokunuz azaladıkça, istirahat metabolizma sürati, oranının da bozulacağını bir çok kez gözlemlemişlerdir. Bunun anlamı istirahat anında daha az kalori yakacağınızdır…
Allah’tan (Bir sorun olunca hemen ona sığınırız !…) Bu kas kaybı yerine getirilebilir ama akılcı yaklaşımlarla, benim yaptığım gibi !…böbrek de iyileşebilir !…Ağırlık, body çalışmaları tekrar kayıp kasları geri kazanmak için en iyi yaklaşımdır, Bu yaklaşım aynı zamanda kemik den sitemizi de (yoğunluğunu) artırır, ileri yaşlarda da bizleri koruyan bir yaklaşımdır…
Hepimiz (tecrübeli, okuyan, sporcular) biliyoruz ki bilinçli egzersiz daha önceki elde edilen etkiden daha iyi pozitif (olumlu) metabolik adaptasyon sağlar.
Maalesef yüksek şiddetteki yüklemeli kassal eforlar kısa süreli işin yapılmasını gerektirir. Şayet yüklemeli egzersiz uzun süreli uygulanırsa, glikojen depolarımız tükenmeye başlar ve kas dokularımızdaki protein, glukozun organizmamızdaki normal fonksiyonlarını devam ettirmesini sağlamak için kullanılır. Kas dokularımız amino asitleri meydana getirmek için yıkıma uğrar ve gkukogenesis denilen olayla karaciğerde glukoza dönüştürülür. Böylece şayet ağırlık, direnç, kondisyon egzersizleri çok uzun sürdürülürse yüksek seviyedeki dayanıklılık yarışlarında olduğu gibi kas dokularında aşırı doku kaybı meydana gelir, kaslar boşa harcanıp israf edilmiş olurlar.
Bu durum geleneksel yetersiz yükleme ile, istenilen metabolik adaptasyona sebep olamayan çok uzun süre devam eden aerobik egzersizlerde de başımıza gelebilir, MARATON VE ULTRA MARATONLARDA OLDUĞU GİBİ… büyük miktarda doku harabe etine sebep olabilirsiniz. İnternette otobiyografimi incelediğinizde ve kitaplarımı okuduğunuzda, benim bir çok kez böylesi durumlarda karşı karşıya kaldığımı göreceksiniz. Bu tip aktivitelere steady-state (sürekli aynı durumda yapılan egzersiz) veya geleneksel ‘aerobik’ egzersizler diyoruz.
Aşırı uzun süreli ağırlık kaldırmak (Benim yaptığım 506 ton kaldırma durumu) gibi,IGFI BP -3a , HGH , Testosteron, vb hormonlar, aşırı yıkıcı hormon kortizol üretimi ( Bende fazla bulundu, kortizol yıkıcı bir hormon, protein sentezini engelliyor, toparlanmayı geciktiriyor, kas yıkımına sebep oluyor)
Metabolik adaptasyon yolunda kazanç sağlayamayabilir ve çok üretken ve koruyucu vücut dokunuza zarar vermiş olursunuz, aynı şimdilerde benim yaşadığım gibi !
Bir doku yaralanması veya kaybı oluştuğunda, bu nedbe = yaralı doku meydana getirir ( hani bir yerimiz kesildiğinde veya yaralandığında meydana gelen kalıcı iz gibi) ki bu yaralı doku onarılabilsin. Bu işlem 24-48 saat içinde başlar , aylar sürebilir, normalde 4-6 ayda son bulur Who.
Tedavi Edilmezsek?
rhabdomyolysis erken teşhis ve çabuk, doğru tedavi ile iyileşebilir. Rebdommiyolisis (okunuşunu yazdım) geri dönüştürülebilir. Çok aşırı oluşan durumlarda böbrek hasarı ve vücutta elektrolit dengesizliği, hastanede diyaliz durumuna gerekebilir
Nasıl Korunmalı?
Öncelikle, antrenmanlarınızı bilinçli bir antrenörle yeniden gözden geçirin. Bir karbonhidrat / protein / elektrolit ve vb içerikli spor içeceği , antioksidanlar kas yıkımını bir çok yoldan yavaşlatabilir.
1 Dengeli karbonhidrat tüketimi insulin salınımını uyararak protein sentezini artırır. kortizol seviyesi azalır ve protein yıkımı yavaşlar…
Kortizol zorlu, ağır antrenmanlar, müsabakalarla salgılanan yıkıcı bir hormondur , bağışıklık sistemimizi bozar, serbest radikalleri artırır, protein sentezini engeller ve hücrelerimizin güçlenmesini , re jenerasyonunu engeller vb.
Anatomi, Fizyoloji, Egzersiz ve Spor adlı kitabımızdan.
Namık Ekin & Melek Ekin